LGBTQI+ parovi su istovremeno slični i različiti od heteroseksualnih parova – oni/e ulaze u odnose iz različitih razloga i izražavaju slična zadovoljstva sa svojim odnosima. Razlike proizilaze iz nekoliko faktora, uključujući različiti obrazac seksualnog ponašanja, socijalizaciju u smislu rodnih uloga i stigmatizaciju njihovih odnosa. LGBTQI+ osobe u partnerskim odnosima mogu imati probleme koji su uobičajeni kod mnogih heteroseksualnih parova ili koji su sprecifični za istopolne emotivno/seksualne odnose. Uobičajeni problemi u vezama, kao što su poteškoća u komunikaciji, seksualni problemi, problemi sukoba karijera, nedostatak finansija, preljuba, pitanja odgovornosti, upotreba alkohola i narkotika mogu dovesti i do nasilja unutar istopolnih zajednica. Na žalost kao i većina nasilja koje se desi prema LGBTQI+ osobama i partnersko nasilje veoma često ne bude prijavljeno, jer se osobe plaše osude, diskriminacije, podsmeha pa čak i nasilja i od strane državnih organa, pre svega policije. Specifični problemi koji se pojavljuju kod LGBTQI+ parova, uključuju razotkrivanje emotivno/seksualne orijentacije para porodicama, kolegama/icama na poslu, zdravstvenim radnicima/cama, različitost među partnerima/kama u procesu razotkrivanja, problemi koji proizilaze iz uticaja rodne socijalizacije kod istopolnih parova i internalizovane homofobije, odnosno neprihvatanja sopstvene emotivno/seksualne orijentacije, samim tim i nisko samopoštovanje. Takođe, mogu se pojaviti eksterni problemi kao što je pritisak od strane porodice iz koje potiču i/ili sadašnje porodice ili bivših heteroseksualnih partnera/ki. Roditeljstvo može predstavljati specifična pitanja za LGBTQI+ osobe (npr. mogući rizici oko starateljstva nad decom u odnosu na bivše heteroseksualne partnere/ke ili dedove i bake; nepostojanje zakonskog prava jednog roditelja). Promene u fizičkom zdravlju mogu predstavljati specifična pitanja, naročito za starije LGBTQI+ parove (npr. moguće odvajanje i gubitak partnera/ke u ustanovama za zbrinjavanje i drugim bolničkim i sličnim okruženjima).
Za veliki broj LGBTQI+ osoba primarno partner/ka i/ili mreža bliskih prijatelja/ica čini alternativnu porodičnu strukturu, jer primarna porodica u većini slučajeva to nije iz razloga neprihvatanja emotivno/seksualne orijentacije člana porodice. U nedostatku zakonodavnog ili institucionalnog priznavanja i sa obzirom na društvenu diskriminaciju i diskriminaciju i nasilje na radnom mestu i u porodici, ove alternative porodične strukture mogu biti važnije od porodice iz koje LGBTQI+ osoba potiče, te se ove intimne veze moraju posmatrati kao porodične i nasilje ukoliko se u njima dešava posmatrati kao porodično naslje te na taj način u skladu sa zakonom i tretirati.
Rezultati istraživanja koji su predstavljeni u publikaciji „Sistemska zaštita mladih LGBTQI+ osoba od diskriminacije i nasilja u Srbiji”, koje je sprovela Asocijacija DUGA u saradnji sa Centrom za socijalni rad „Sveti Sava“ iz Niša, kao i uporedna analiza sa rezultatima istraživanja sprovedenog 2015. godine, veoma su značajni jer predstavljaju autentičan glas osoba koje pripadaju osetljivim društvenim grupama, koje su u povećanom riziku od diskriminacije.
Ono nam, takođe, pruža podatke koji se odnose na položaj pripadnika LGBTQI+ populacije u deset gradova u Srbiji koji su bili obuhvaćeni istraživanjem i daje smernice u kojim situacijama državne institucije treba da reaguju u cilju unapređenja položaja ove populacije.
Analiza dobijenih rezultata pokazuje da je tokom 2017. godine ostvaren blagi, ali značajan porast poverenja LGBTQI+ osoba u državne institucije. Razlog tome su i brojne obuke i različiti vidovi edukacije u cilju senzibilizacije za probleme sa kojima se suočavaju LGBTQI+ osobe, a koje su sprovedene u prethodnom periodu za predstavnike državnih institucija u oblasti socijalne zaštite, zdravlja, pravosuđa, bezbednosti, obrazovanja.
Ukazujemo posebno na značaj osnovnih i naprednih obuka za zaposlene u centrima za socijalni rad koje kontinuirano od 2011 godine sprovodi Asocijacija DUGA. Kroz 53 osnovna treninga edukovano je 1061 stručni radnik/ca iz 146 centara za socijalni rad i 6 centara za porodični smeštaj i usvojenje na teritoriji cele zemlje, a kroz 44 napredna treninga je edukovano 687 osoba.
U grupi navedenih istraživanja 2015 i 2017 godine, brojem ispitanika/ca je izjednačena frekvenca onih koji se orijentišu kao lezbejke 41%, dok se 43% izjašnjava kao gejevi, 10% biseksualaca/ki, 2% transrodnih osoba, 1% kvir, 3% nije sigurno u svoju seksualnu orijentaciju.
Najveći procenat autovanja zastupljen je u okviru LGBTQI+ populacije (94% – 97%) i kod najboljih prijatelja (50% – 43%). Iz ovih podataka se može zaključiti da LGBTQI+ osobe imaju najviše poverenja u okviru LGBTQI+ zajednice i kod najboljih prijatelja, dok se porodici autuju u mnogo manjem procentu, što se može povezati sa strahom od odbacivanja ili prisustvom porodičnog nasilja.
Najveći procenat pozitivnih reakcija na autovanje uočava se unutar LGBTQI+ populacije (78%), kao i kod određenih, tj. najboljih prijatelja, dok najviši procenat negativnih reakcija doživljavaju u užoj (97%) i široj porodici (97%), prvenstveno od strane roditelja, takođe se i veliki procenat negativnih reakcija na autovanje javlja u školi ili fakultetu koji pohađa 84%.
Ispitanici oba istraživanja najčešće pomoć, podršku i savet traže od partnera i partnerki 44 %, ako ova podrška izostane ili ukoliko je u pitanju partnersko nasilje LGBTQI+ osobe nemaju kome da se obrate za podršku i zaštitu. Ukoliko dođe do prestanka/prekida partnerske relacije, podršku i pomoć ovako visok procenat LGBTQI+ osoba gubi i biva prepušten sebi, gotovo polovina LGBTQI+ populacije je prepuštena sama sebi. Roditeljima, sestrama, braći se svega 4 % ispitanika obraća se za pomoć, što ukazuje na to da pomoć i podršku u izuzetno niskom procentu nalaze u svojim porodicama porekla.
U odnosu na učestalost nasilja koje su ispitanici doživeli, u oba istraživanja 2015 i 2017 godine, vidljivo je visoko podudaranje rezultata 57% – 52% ispitanika navodi da je se nasilje dogodilo više puta, 33% – 36 % ispitanika navodi da je u situaciji da često trpi nasilje, dok se 10% – 12 % izjašnjava da se nasilje dogodilo jednom. Ovi rezultati nam pokazuju da je više od polovine naših ispitanika doživeo nasilje više od jedanput.
Uzorak ispitanika koji je bio izložen nekom obliku nasilja u 2017 godini, kao počinioce nasilja navodi članove primarne porodice, porodice partnera ili samog partnera u 51 % slučajeva, dok je u istraživanju iz 2015.god. 40%. Prijatelje, prijateljice, komšiluk i kolektiv sa posla u istraživanju iz 2017 godine navodi 48% ispitanika, dok u prethodnom istraživanju 2015 godine 32,5%. U 9 % slučajeva, počinilac je NN lice, a u prethodnom 5%. Ovaj podatak govori da je zapravo 80% počinilaca nasilja prema LGBTQI+ osobama poznata osoba tj. član porodice ili neko iz najbližeg okruženja.
Pošto državni organi Srbije, ali ni civilni sektor ne vode statistiku o uzroku porodičnog ili partnerskog nasilja, mi na žalost ne možemo utvrditi stvarne razmene ove vrste nasilja koje se definitivno dešava prema LGBTQI+ osobama. Podrška u ovim situacijama je od izuzetnog značaja za izlazak LGBTQI+ osobe iz nasilja. Pošto je Asocijacija DUGA napravila sistem podrške LGBTQI+ osobama unutar sistema socijalne zaštite, uvek pozivamo LGBTQI+ osobe koje su u situaciji nasilja da nam se obrate za podršku, a mi ćemo ih kroz već definisane protokole pratiti kroz sisteme u cilju eliminisanja nasilja koje im se dešava, bez obzira na pojavni oblik i vrstu nasilja koju doživljavaju.